NH Molenboek 2007
Het boek “Molens in Noord-Holland”, uitgave van de Provinciale Molencommissie Noord-Holland 2007, vermeldt de volgende gegevens over De Nachtegaal:
Naam: De Nachtegaal
Plaats: Middenbeemster
Gemeente: Beemster
Adres: Hobrederweg 4a, 1462 LJ Middenbeemster
Inv.nr. 1e Noord-Hollands molenboek 1964: 69
Databasenummer DHM Molenbestand: 599
Databasenummer Nederlandse Molendatabase: 681
Rijksmonumentnummer: 8794 (sinds 2-5-1968)
Ligging
250 m ten westen van de kruising met de Middenweg, halverwege Middenbeemster en Noordbeemster.
Coördinaten RD X:123252 Y:508654
Coördinaten WGS84 dd mm,mm: 52° 33,87′ N 4° 55,14′ E
Coördinaten WGS84 dd.dddddd: 52.564568 N, 4.918981 E
Type: Achtkante grondzeiler
Functie: Korenmolen
Maalvaardig: Nee, staat stil
Bouwjaar: 1704
Eigenaar: R. Groen, wordt Stichting tot behoud van De Nachtegaal.
Adres eigenaar: Hobrederweg 4a, 1462 LJ Middenbeemster, wordt: Raadhuisstraat 29, 1462 KH Middenbeemster
Biotoop
Beoordeling: 3 (matig)
Toelichting: Onmiddellijk naast en ten oosten van de molen hinderlijke bebouwing in de vorm van paardenstallen/werkplaats. Dit erf omzoomd door bomen. Slechte windrichting voor de molen, ook belevingswaarde niet groot meer. Verder veel jonge aanplant.
Staande werk
0,70 m hoge penanten met veldmuurtjes. Geen ondertafelement. Houten, riet gedekt achtkant met 2 bintlagen. Eén veldkruis per veld, later versterkt met een extra kruis per veld. Er is een los bint zonder korbelen voor de lagering van de tappen van de steenspillen. Kap met riet gedekt.
Kruiwerk
Engels met 29 rollen (aangebracht na 1980). Staart met kruirad.
Gaande werk en inrichting
Op de eerste zolder twee koppel maalstenen; 2x 16der kunststeen. Niet bedrijfsvaardig. Meubeltoonzaal.
Wielen
Bovenwiel 53 kammen
Bovenbonkelaar 28 kammen
Spoorwiel 58 kammen
Steenschijflopen 2x 18 staven
Bonkelaar luiwerk 24 kammen
Luiwiel 16 kammen
Overbrengingsverhoudingen
Beide 1 : 6,10
Wiekenkruis
Bovenas: gietijzer, fabr. De Prins van Oranje ‘s-Gravenhage, nr. 993 (1875). Gestoken rond 1885. Gegoten voor en afkomstig uit De Meerkat (zie bijzonderheden).
Binnenroede: Burger, geen nummer (1973); 22,00 m; kaal, was oud-Hollands.
Buitenroede: Burger, geen nummer (1973); 22,00 m; kaal, was oud-Hollands.
Vang en blokkeringen
Stutvang met 4 stukken in scharnierend verband; vangbalk met klamp. Pal.
Versieringen, opschriften en inscripties
Baard met “ANNO 1704”. In het bovenwiel “R. KNIJN 1961”. In het spoorwiel “1704”. Op een van de onderste veldregels in spiegelschrift “MATHEUS VAN DER LEE 1833 C. BIJMAN M VD LEE K.D. WIT”. In het boventafelement “J.B.L. 1971”.
Bijzonderheden
Het boventafelement en de kap zijn afkomstig van binnenkruier De Meerkat die de afdeling Hoge Kil van de Beemster bemaalde en rond 1885 werd gesloopt. Enkele legeringsbalken en korbelen van de bovenste bintlaag zijn gemaakt van houten molenroeden en zo te zien later ingebracht. Kort na de Tweede Wereldoorlog is de kap verkleind tot een beter model en is de bovenas, draaiende voort, ingekort. Tot 1950 had de molen een halfzolder, maar om met een vrachtauto in de molen te kunnen komen is deze verwijderd en zijn de stenen een zolder hoger geplaatst, werd een betonvloer gestort en inrijdeuren aangebracht. De molen verkeert zowel in- als uitwendig in zeer slechte staat. De roeden zijn inmiddels kaal gezet. Er zijn vergevorderde plannen tot verplaatsing van de molen over circa 50 m, waarna op zijn oorspronkelijke plaats een nieuwe meubeltoonzaal zal worden gebouwd.
Aanvulling:
In afwachting van verplaatsing en restauratie zijn op 18 dec. 2010 de roeden gestreken en de kap van de molen gehaald. De romp is tijdelijk voorzien van een platte afdekking.
Bouwhistorische verkenning, N. Jurgens
In maart/ augustus 2010 voerde Nico Jurgens van Molenbehoud.nl in De Nachtegaal een bouwhistorische verkenning uit. Klik hier om het 
rapport te openen.
Bouwhistorisch onderzoek, J.A. van der Hoeve
Op 1 december 2010 voerde J.A. van der Hoeve van bureau voor bouwhistorisch onderzoek J.A. van der Hoeve uit Utrecht een kort onderzoek uit naar de opbouw en datering van de lage voetmuur van De Nachtegaal. Klik hier om het rapport te openen.
